پوزولان

 پوزولان ها عبارتند از مواد سیلیسی یا سیلیسی-آلومینی که به تنهایی فاقد ارزش چسبندگی بوده اما در مجاورت رطوبت طی واکنش شیمیایی در دمای معمولی ترکیبی با خاصیت سیمانی به وجود می آورند.

 پوزولان (Pozzolan) گونه‌ای خاکستر آتشفشانی ریزدانه‌ است که در ساخت بتن به کار می رود. پوزولان از اسم دهکده pouzzuoli منطقه ای در ایتالیا که در نزدیکی آتش فشان وزو قرار دارد و برای اولین بار خاکستر آتش فشانی در این محل کشف شد،گرفته شده است. استاندارد ملی ایران پوزولان ها را چنین معرفی نموده است که “مواد سیلیسی یا آلومینو سیلیسی که خود دارای قابلیت سیمانی شدن کم یا هیچ باشند اما به صورت پودر شده بسیار نرم در حضور رطوبت با هیدرواکسیدهای قلیایی و قلیایی خاکی در دمای معمولی واکنش های شیمیایی می دهند تا ترکیباتی را که خواص سیمانی شدن را دارند تشکیل دهند یا به تشکیل آن ها کمک کنند.” مقررات ملی ساختمان نیز  پوزولان را چنین تعریف می کند،“پوزولان ها عبارتند از مواد سیلیسی یا سیلیسی آلومینی که خود بتن هایی فاقد ارزش چسبانندگی هستند یا ارزش چسبانندکی آن ها کم است ، اما به صورت ذرات بسیار ریز ، در دمای متعارف در مجاورت رطوبت با هیدرواکسید کلسیم واکنش می دهد و ترکیباتی را تولید می کنند که ساختار آن ها تا حدودی شبیه ترکیباتی است که بر اثر آبگیری سیمان پرتلند تولید می شود. 

پوزولان ها بر دو نوع هستند طبیعی و مصنوعی(صنعتی). پوزولان های طبیعی در انواع خام و یا تکلیس شده وجود دارند و به طور عمده شامل خاکستر های آتش فشانی غیر بلورین می باشند و پوزولان های مصنوعی یا صنعتی به طور عمده شامل دوده سیلیسی(میکروسیلیس)، خاکستر بادی و خاکستر پوسته برنج می باشند. 

کاربرد های پوزولان  

مصرف پوزولان در بتن می تواند برای تامین یک یا چند خاصیت زیر باشد:

• کاهش میزان سیمان ( به منظور صرفه جویی اقتصادی و …. ) 
• کاهش سرعت و میزان حرارت حاصل از فرآیند آبگیری سیمان 
• بهبود شبکه توزیع اجزای بتن
• افزایش مقاوت بتن 
• افزایش پایایی بتن از طریق کاهش نفوذ پذیری  

مزایای مصرف بتن از مواد پوزولانی 

• جلوگیری از ترک خوردن سطحی گسترده بتن
• بالابردن مقاومت سنگدانه ها در برابر حمله قلیایی و اسیدها 
• افزایش پایایی بتن از طریق کاهش نفوذپذیری و عملکرد مناسب در برابر تهاجم یون کلرید و سولفات  
• بهبود افزایش مقاومت بتن در پایان ۲۸ روز
• کاهش بتن ریزی  
• کارآیی بتن  
• صرفه اقتصادی
• افزایش مقاومت دراز مدت بتن