یکی از روش‌های مؤثر و پرکاربرد برای افزایش استحکام دیوارهای بنایی در برابر نیروهای جانبی، استفاده از میلگرد بستر است. این روش نه‌تنها باعث افزایش مقاومت سازه در برابر زلزله و نیروهای جانبی می‌شود، بلکه به دلیل سادگی اجرا و هزینه‌ی مناسب، از مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌های مقاوم‌سازی دیوار محسوب می‌شود.
میلگرد بستر چیست؟
میلگرد بستر (Bed Joint Reinforcement) مقطعی فولادی از مفتول‌های نازک فولادی آجدار است که معمولاً با قطر ۴ میلی‌متر تولید می‌شود. این میلگردها به‌صورت نردبانی یا خرپایی جوش شده و در درزهای افقی ملات، بین ردیف‌های دیوارهای آجری یا بلوکی قرار می‌گیرند.
سطح آجدار این میلگردها باعث اتصال بهتر به ملات و ایجاد اصطکاک بیشتر می‌شود که در نهایت منجر به یکپارچگی بیشتر دیوار و جلوگیری از ترک‌خوردگی یا ریزش در برابر زلزله می‌شود.
کاربرد میلگرد بستر در سازه‌ها
استفاده از میلگرد بستر در ساخت‌وساز به‌ویژه برای تقویت دیوارهای غیرسازه‌ای و بنایی بسیار مهم است. این المان فولادی، با عملکردی مشابه بخیه‌های تقویتی، مانع از جدا شدن اجزای دیوار شده و از انتشار ترک‌ها جلوگیری می‌کند.
مهم‌ترین کاربردهای میلگرد بستر عبارتند از:
-
افزایش مقاومت کششی دیوار
-
کنترل ترک‌های افقی و عمودی در دیوار
-
جلوگیری از کمانش یا ریزش دیوار در زلزله
-
بهبود عملکرد لرزه‌ای سازه
مشخصات فنی میلگرد بستر
طبق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان و استانداردهای اجرایی، میلگرد بستر باید شرایط خاصی را از نظر جنس، روکش، نحوه اجرا و پوشش ملات داشته باشد.
-
جنس میلگرد بستر: فولاد ضد زنگ گالوانیزه یا فولاد با پوشش اپوکسی
-
قطر مفتول‌ها: معمولاً حدود ۴ میلی‌متر
-
شکل ساخت: نردبانی یا خرپایی
-
پوشش ملات: طبق بند 8-4-3-8، پوشش ملات برای میلگردهای در معرض هوا یا خاک باید حداقل 16 میلی‌متر باشد و در شرایط عادی 13 میلی‌متر
-
عرض میلگرد: 2 تا 3 سانتی‌متر کمتر از ضخامت دیوار، برای پنهان شدن کامل در ملات
-
هم‌پوشانی (Overlap): در محل قطع میلگردها، هم‌پوشانی به طول حداقل 40 سانتی‌متر الزامی است
-
اتصال به ستون یا کلاف قائم: با استفاده از گیره و قلاب مخصوص، با جوشکاری یا رول‌پلاک
روش اجرای میلگرد بستر
نحوه اجرای میلگرد بستر نیز تأثیر زیادی در عملکرد نهایی آن دارد. این میلگردها باید در زمان دیوارچینی و بین ملات‌ها قرار داده شوند، نه بعد از آن.
مراحل اجرای میلگرد بستر:
-
محاسبه تعداد میلگردها بر اساس محیط پلان طبقه (محیط × 1.33)
-
قرار دادن میلگرد بستر روی ردیف ملات افقی پس از هر چند ردیف دیوارچینی
-
اجرای هم‌پوشانی 40 سانتی‌متری در محل اتصال دو میلگرد
-
اتصال به ستون‌ها و کلاف‌های قائم با گیره (در سازه بتنی با رول‌پلاک، در سازه فولادی با جوش 3 میلی‌متری)
مزایای استفاده از میلگرد بستر
استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای بنایی مزایای فنی و اقتصادی زیادی دارد:
-
افزایش ایمنی سازه در برابر زلزله
-
افزایش عمر مفید دیوارهای بلوکی یا آجری
-
کاهش هزینه‌های بازسازی و تعمیر
-
افزایش یکپارچگی دیوار در برابر نیروهای کششی و فشاری
-
اجرای سریع و آسان با نیروی نیمه‌ماهر
نکات مهم در اجرای میلگرد بستر
-
میلگردها باید کاملاً در ملات مدفون شوند، بیرون‌زدگی موجب زنگ‌زدگی و ضعف سازه می‌شود.
-
استفاده از میلگردهای غیراستاندارد یا بدون روکش مجاز نیست.
-
برای مناطق مرطوب یا سازه‌هایی که با خاک در تماس هستند، روکش گالوانیزه یا اپوکسی الزامی است.
-
در دیوارهای با طول زیاد یا ارتفاع بالا، استفاده از میلگرد بستر همراه با وال‌پست توصیه می‌شود.
میلگرد بستر یکی از موثرترین و اقتصادی‌ترین روش‌های مقاوم‌سازی دیوارهای بنایی است. این سیستم با بهره‌گیری از مفتول‌های فولادی گالوانیزه، به‌سادگی در فرآیند دیوارچینی اجرا می‌شود و نقش مهمی در افزایش ایمنی ساختمان ایفا می‌کند.
با رعایت نکات اجرایی و استفاده از مصالح استاندارد، می‌توان عملکرد سازه را در برابر زلزله و نیروهای جانبی به‌طور چشمگیری بهبود داد.
سؤالات متداول درباره میلگرد بستر
آیا استفاده از میلگرد بستر در ساختمان الزامی است؟
بله، مطابق ضوابط آیین‌نامه‌ای در دیوارهای بنایی، استفاده از میلگرد بستر برای تقویت مقاومت دیوار الزامی است.
چند ردیف میلگرد بستر در هر دیوار لازم است؟
بسته به ارتفاع دیوار و شرایط بارگذاری، معمولاً در هر 3 یا 4 ردیف دیوارچینی، یک ردیف میلگرد بستر قرار می‌گیرد.
آیا میلگرد بستر جایگزین وال‌پست است؟
خیر، میلگرد بستر و وال‌پست کارکرد متفاوت دارند و مکمل یکدیگرند، نه جایگزین.
مطالب مرتبط :